Begraven of cremeren.
Wettelijk gezien is aan een crematie op vele punten dezelfde status toegekend als aan begraven. De keuze voor crematie of begrafenis is daarom ook vaak principieel. Binnen onze verenigingen is de verhouding tussen crematie en begraven als volgt:
Crematie begraven
1950 2% 98%
1985 35% 65%
2000 60% 40%
Voor nabestaanden is het soms onduidelijk of de overledene gecremeerd of begraven wil worden.
Begrafenis
Omdat het huren van een “eeuwigdurend” graf bijna niet meer voorkomt, worden de meeste mensen begraven in een tijdelijk huurgraf. In de praktijk huurt men een eigen graf voor een periode van 30 jaar, waarna meestal verlenging mogelijk is. Verlenging van een gebruikt graf is mogelijk tegen vergoeding, steeds voor een looptijd van 10 jaar. Ongebruikt graf blijft gelden tot begrafenis, dan gaat de 30 jaar in. Opzegging moet schriftelijk gebeuren.
Op sommige begraafplaatsen is het niet mogelijk om een grafkelder te plaatsen.
Grafsteen
De keuze in grafstenen of herinneringstekens is tegenwoordig groot: staand of liggend, marmer of (natuur)steen, metaal of glas of misschien wel een gewone zwerfkei. Ook bijzondere ontwerpen en symbolen naar eigen inzicht zijn vaak mogelijk. Overleg in dat geval wel even met de begraafplaatsbeheerder of uitvaartverzorger of het is toegestaan om een afwijkend herinneringsteken te plaatsen.
Crematie
Bij een crematie moet de keuze gemaakt worden wat er met de as gebeurt: verstrooien of bijzetten. Verstrooien kan op zee, op het verstrooiterrein bij het crematorium of op het Nationaal Verstrooiterrein Delhuyzen op de Veluwe. Ook is het mogelijk om de as te verstrooien op een eigen, dierbare plaats.
Als de as wordt bijgezet, zal er een urn aangeschaft moeten worden. Hiervan zijn er vele soorten te koop, maar het is ook mogelijk een urn naar eigen ontwerp te laten maken. Op de urn kan middels een inscriptieplaatje een tekst worden aangebracht. De bijzetting kan in een bestaand graf of in een urnenmuur. Daarnaast kan de urn met as meegenomen worden naar huis.
Voor urnen die op een eigen graf worden bijgezet, moet een vergoeding betaald worden.
Na het overlijden moet de overledene nog verzorgd worden. Dit afleggen gebeurt meestal door de uitvaartverzorger, maar ook de nabestaanden kunnen, al dan niet met hulp, deze werkzaamheden doen. Afleghandelingen zijn o.a. het sluiten van de ogen en het wassen en aankleden van de overledene. Omdat u zelf mag kiezen in welke kleding u wordt begraven of gecremeerd is het belangrijk uw wens kenbaar te maken.
Het opbaren van de overledene kan thuis, in een uitvaartcentrum of in een rouwkamer van een ziekenhuis of verzorgingstehuis. In een uitvaartcentrum is het vaak mogelijk om de overledene doorlopend te bezoeken. Soms is het zelfs mogelijk dat de nabestaanden een sleutel krijgen, waardoor op nog betere wijze afscheid kan worden genomen van de overledene.
Doordat de uitvaartverzorger beschikt over moderne koelapparatuur is het tegenwoordig ook heel goed mogelijk om iemand thuis op te baren. Dit kan zowel in een kist als op een (eigen) bed.
Uitvaartkist
Het is niet meer wettelijk verplicht om een kist te gebruiken, ook een lijkwade is dus een mogelijkheid. Bij cremeren wordt wel vaak de voorkeur gegeven aan een uitvaartkist (sommige crematoria stellen dit zelfs verplicht). Bij crematie vervalt u aan een crematiekist.
De keuze in kisten is groot. Zo kunt u kiezen uit diverse vormen en kleuren die zijn gemaakt van gefineerd spaanplaat, massief hout of ander afbreekbaar materiaal. Door de grote keuze is er ook een grote verscheidenheid in prijsklasse.
Rouwbrieven en rouwadvertenties
Het meedelen van een sterfgeval gebeurt aan de naaste familieleden vaak telefonisch. Anderen krijgen meestal via een rouwbrief of rouwadvertentie bericht van het overlijden. Een rouwbrief bevat minimaal informatie over de overledene en de plaats en het tijdstip van de uitvaart. Bovendien worden vaak de namen van de naaste familieleden vermeld. Daarnaast kan een rouwbrief een meer persoonlijk karakter krijgen door een tekening, foto, tekst of gedicht o.i.d. toe te voegen. Ook hier is het weer mogelijk om een geheel eigen ontwerp als rouwbrief te gebruiken. Als u niet zo creatief bent, dan heeft de uitvaartverzorger voldoende (voorbeeld) rouwbrieven om hieruit een keuze te maken.
U kunt een bredere bekendheid geven aan het overlijden door een advertentie te plaatsen in een krant. Afhankelijk van de grootte van de advertentie en de oplage van de krant kost dit in een regionale krant al gauw € 500.-. In een landelijk dagblad kunnen de advertentiekosten wel meer dan € 1000,- bedragen. In de krant wordt doorgaans de tekst van de rouwbrief gebruikt.
Vervoer
Het vervoer van de overledene gaat meestal met een lijkwagen van de uitvaartverzorger, gevolgd door auto’s van de familie. Maar het kan natuurlijk ook anders: bijvoorbeeld met een boot, met paardenkoetsen, te voet of met tractor en wagen.
Dragen kist
Tijdens een uitvaart wordt de overledene meestal gedragen door dragers van de vereniging. De kist kan echter ook heel goed door anderen gedragen worden, bijvoorbeeld door familieleden.
Bloemen en muziek
De meeste uitvaarten worden vaak voorzien van bloemen, andere uitvaarten daarentegen niet. Met bloemen kun je iets persoonlijks uitdrukken. De uitvaartverzorger kan u d.m.v. voorbeelden laten zien wat voor u de beste keuze is.
U mag zelf kiezen of u wel of geen muziek bij de uitvaart wilt. U kunt kiezen uit een eigen muziekcollectie (cd’s/cassettes) of uit de collectie van de aula of het crematorium. Ook qua uitvoering bent u vrij in keuze. Zo is het zelfs mogelijk om een live-band te huren of één van uw familieleden of kennissen een instrument te laten bespelen. In het algemeen kunnen er drie muziekstukken gespeeld worden.
De plechtigheid
Meestal is er tijdens de uitvaart een plechtigheid om de overledene te herdenken. U kunt hiervoor een kerkdienst laten houden, maar ook een afscheidswoord in de aula (van het crematorium) is gebruikelijk. Omdat de animo voor het verzorgen van een toespraak meestal niet zo groot is, laten veel mensen dit over aan een speciale uitvaartbegeleider.
Na afloop van de plechtigheid wordt vaak nog een dankwoord gesproken namens de familie.
Kosten
De kosten van een gemiddelde begrafenis of crematie bedragen ca. € 5500,-. In 2022 kostte een gemiddelde uitvaart € 6000,-. In deze kosten zijn o.a. inbegrepen:
- een eenvoudige kist,
- een normaal aantal rouwbrieven met advertentie,
- het vervoer van de overledene,
- de diensten van de uitvaartverzorger en
- de grafrechten of crematiekosten.
In de genoemde bedragen is nog geen rekening gehouden met een grafsteen of herinneringsteken, ook is er geen rekening gehouden met de kosten van een graf,
hierdoor kunnen de kosten van een begrafenis nog behoorlijk hoger uit komen. Een uitgave voor een grafsteen van € 5000.- is tegenwoordig niet ongebruikelijk.